آموزش نماز و وضو گرفتن به صورت دقیق همراه با تصویر

آموزش نماز را با آموزش وضو که شروع با طراوتی است برای نماز آغاز می کنیم. برای آموزش نماز از یادگیری واجبات نماز شروع کرده، بعد از آموزش یک نماز چهار رکعتی، نماز دو رکعتی صبح و نماز سه رکعتی مغرب را هم به راحتی یاد می گیریم. آموزش نماز برای کودکان هم از الگو گرفتن آن ها از ما آغاز، و با آموزش مستقیم تکمیل می گردد.

آموزش نماز با تصویر

نکته ای مهم پیش از شروع آموزش نماز

پیش از شروع بخش های مختلف آموزش نماز بهتر است این نکته را برای خودمان یادآوری کنیم که برای آگاهی از ریز به ریز احکام حتما باید به دستورات و توضیحات موجود در رساله ی مرجع تقلید خودمان مراجعه کنیم تا مکمل آموزش نماز ما باشد و خدای نکرده در انجام واجبات دین مان دچار کم ترین اشتباه نباشیم و البته همچنین با فراغ بال بتوانیم درباره ی مستحبات اعمال دینی مان هم اطلاعات لازم را کسب نماییم.

مقدمه ای با طراوت برای آموزش نماز

با توجه به فرمایش پیامبر خدا حضرت محمد (ص) که فرموده اند: «هر چیزی چهره ای دارد و چهره ی دین شما نماز است.» (1) به راحتی این نکته را متوجه می شویم که اگر خواهان این هستیم که چهره ی دین مان زیبا و زیباتر شده، بنده ی دینداری آراسته باشیم و از صفت جمال معبود مهربان خود برخوردار، بهتر است با بهره گیری از یک آموزش نماز کامل، تمام تلاش خود را برای فراگیری روش صحیح نماز خواندن به انجام برسانیم و با تمرکز و دل سپردن به آموزش نماز خواندن، از صفر تا صد روش صحیح نماز خواندن را بیاموزیم.

از آن جایی که خداوند حکیم وضو گرفتن را مقدمه ای با طراوت برای نماز خواندن ما قرار داده است ما نیز همین ترتیب را در آموزش نماز خواندن رعایت می نماییم. به همین منظور آموزش نماز خود را با آموزش وضو گرفتن شروع می کنیم تا پاک و طاهر، با طراوت و با نشاط آماده ی مطالعه ی بخش به بخش آموزش نماز شویم.

آموزش وضو گرفتن مقدمه ی آموزش نماز

طبق فرمایش امام محمد باقر (ع) که فرموده اند: «وضو در حقیقت حدی از حدود خداست تا این که خداوند بداند چه کسی از او فرمان می برد و چه کسی نافرمانی اش می کند.» (2) همگی ما برای آمادگی انجام فرمان الهی یعنی نماز خواندن، ابتدا باید یک وضوی صحیح و کاملی را انجام دهیم؛ بنابراین همانطور که در بالا اشاره کردیم، پیش از آموزش نماز، آموزش وضو گرفتن را خواهیم داشت.

در بحث وضو صرفه جویی در مصرف آب نکته ی بسیار مهمی است که حتما در زمان آموزش وضو گرفتن ذکر آن لازم می باشد، پس همگی به خاطر داشته باشیم که در طول مدتی که وضو می گیریم بعد از انجام هر قسمت از وضو شیر آب را ببندیم و بعد برای انجام قسمت بعدی وضو دوباه شیر آب را باز کنیم، نه این که در تمام زمان وضو گرفتن مان شیر آب باز بماند و کلی آب، این نعمت خدا، به هدر برود.

قبل از گفتن مراحل مختلف وضو در آموزش وضو گرفتن حتما باید به این مورد مهم دقت کنیم که بر روی تمامی قسمت های شستن و یا مسح کردن در وضو، یعنی صورت، دست ها، سر و روی پاها نباید هیچ مانعی که باعث شود آب به آن عضو نرسد، وجود داشته باشد. حالا یکی یکی کارهایی را که باید به ترتیب برای وضو گرفتن انجام دهیم، آموزش می بینیم.

نیت

وضو گرفتن با نیت شروع می شود، به این شکل که ابتدا و قبل از انجام هر عملی برای وضو نیت می کنیم که ما برای انجام فرمان الهی و نزدیکی به خدا وضو می گیریم؛ البته مشخص است که نیت، آن قصدی است که در دل ما می گذرد ولی مثلا می توانیم برای خودمان این گونه بگوییم: «وضو می گیرم برای رضای خدا قُربَهً أِلَی الله».

شستن صورت

مقداری آب را با دست راست خودمان از قسمت بالای صورت، قسمت بالای پیشانی، جایی که ابتدای روییدن موهاست به روی صورت می ریزیم و با همان دست راست از همان قسمت بالای صورت که موها روییده است به سمت پایین تا انتهای چانه به روی صورت دست می کشیم، همین طور که در حال شستن صورت از بالا به پایین هستیم دست مان را نیز باز کرده، پهنای صورت مان را نیز به اندازه ی بین انگشت وسط و انگشت شست دست راست مان باید بشوییم. برای این که از شستن کامل صورت مطمئن شویم باید کمی اطراف این مقدار را هم با کشیدن دست راست از بالا به پایین بشوییم.

شستن دست راست

از کمی بالاتر از آرنج دست راست را با دست چپ مان کمی آب می ریزیم و بعد با همان دست چپ از بالا به سمت پایین تا انتهای سر انگشتان دست راست را دست می کشیم. برای این که مطمئن شویم که دور تا دور دست راست خود را شسته ایم می توانیم به همان شکل قبل و در همان جهت قبل، البته بدون این که دوباره آب بریزیم، با همان خیسی آبی که اول ریخته ایم به دست مان دست بکشیم، باز هم از کمی بالای آرنج تا انتهای سر انگشتان دست راست.

شستن دست چپ

روش شستن دست چپ هم به همین شکل شستن دست راست است؛ یعنی با دست راست از کمی بالاتر از آرنج دست چپ مان را آب ریخته، از همان بالا تا انتهای سرانگشتان دست چپ را دست می کشیم و برای اطمینان از این که تمام دست چپ مان شسته شده است، با همان رطوبت اولیه دوباره از کمی بالاتر از آرنج به سمت انتهای سرانگشتان دست چپ، از بالا به پایین دست می کشیم.

کشیدن مسح سر

پس از شستن دست ها با همان رطوبتی که از قبل در دستمان مانده است مسح سر می کشیم، به این شکل که دست مان را بالای سرمان می گذاریم تا جایی که موی سرمان روییده است دست می کشیم.

برای مسح سر لازم نیست که حتما با دست راست باشد و البته لازم هم نیست که از جهت بالا به پایین مسح سر را بکشیم.

برای مسح سر لازم نیست که پوست سر را مسح کرد ولی اگر موی سر به قدری بلند است که مثلا اگر موهای مان را شانه کنیم بر روی صورت مان می ریزد، باید فرق باز کرده، بعد بر روی خط فرقی که باز کرده ایم مسح بکشیم.

کشیدن مسح پا

برای مسح پا هم مثل مسح سر باز باید با همان رطوبتی که از آب وضو در دست مان مانده است از سر یکی از انگشتان پا تا برآمدگی ای که بر روی پا وجود دارد را مسح کنیم؛ ابتدا با دست راست پای راست را مسح می کنیم و سپس با دست چپ پای چپ مان را. مسح پا بهتر است با همه ی کف دست انجام گیرد.

چند نکته ی مهم برای مسح دست و مسح پا در آموزش نماز

1- در مسح سر و مسح پا باید دست مان حرکت کند و روی سر و یا روی پا کشیده شود، نه این که در مسح سر، سرمان را زیر دست حرکت دهیم و در مسح پا، پای مان را زیر دست مان حرکت بدهیم! در حقیقت در مسح سر، سر باید ثابت باشد و در مسح پا، پا باید ثابت بماند.

2- جای مسح باید خشک باشد.

3- اگر رطوبت دست برای مسح دست و یا مسح پا کافی نباشد فقط می توانیم از دیگر اعضای وضو رطوبت آن را تأمین کنیم و بس.

نکته ی تأکیدی در آموزش وضو گرفتن

تأکید این نکته لازم است که به طور قطع آموزش وضو گرفتن با اطلاع از نکات ریزتر درباره ی وضو گرفتن با مطالعه ی رساله ی مرجع تقلیدمان کامل تر خواهد شد.

آموزش نمازهای واجب یومیه فصل مهم آموزش نماز

بر همه ی ما مسلمان ها در طول هر شب و روز، پنج نماز واجب است: نماز صبح که دو رکعت است، ظهر و عصر که هر کدام چهار رکعت هستند، مغرب و عشا که مغرب سه رکعت و عشا چهار رکعت می باشد، پس برای آموزش نماز نیز باید چگونگی خواندن این نمازها به طور کامل آموزش داده شود تا واجب خداوند را ان شاء الله به درستی و به نحو احسن به انجام برسانیم.

آموزش نماز و زمان انجام نمازهای واجب یومیه

زمان خواندن نماز صبح از زمان شنیدن اذان صبح آغاز می شود و تا طلوع خورشید ادامه می یابد، از بعد از اذان ظهر تا غروب آفتاب زمان خواندن نماز ظهر و عصر است و بعد از مغرب و شنیدن اذان مغرب تا نیمه شب شرعی می توانیم نماز مغرب و عشا را بخوانیم. ذکر این نکته نیز لازم است که نماز عصر باید بعد از خواندن نماز ظهر خوانده شود و نماز عشا هم باید بعد از خواندن نماز مغرب خوانده شود و رعایت این ترتیب برای خواندن این نمازها حتما لازم است.

شروع آموزش نماز

آموزش نماز مغرب و عشا و آموزش نماز چهار رکعتی را می توانیم بعد از آموزش واجبات نماز داشته باشیم. یعنی بعد از آموزش نیت، قیام کردن در موقع گفتن تکبیره الاحرام (ایستادن)، تکبیره الاحرام (گفتن الله اکبر در اول نماز)، قیام متصل به رکوع (ایستادن پیش از به رکوع رفتن)، رکوع، دو سجده، قرائت، ذکر، تشهد، سلام، ترتیب (به ترتیب انجام دادن کارها و ذکرهای نماز)، موالات (پی در پی بودن اجزای نماز). بعضی از این واجبات نماز ارکان نماز هستند؛ ارکان نماز کارهای واجبی در نماز هستند که چه به صورت عمد و چه به صورت غیر عمد اگر در نمازمان آن ها را انجام ندهیم، یا اضافه و یا کم کنیم، نمازمان باطل است. ارکان نماز عبارتند از: نیت، تکبیره الاحرام، قیام در موقع گفتن تکبیره الاحرام، قیام متصل به رکوع، رکوع، دو سجده.

قدم به قدم با واجبات نماز در آموزش نماز

نیت

در همان ابتدای نماز و برای شروع نماز باید نیت کنیم که برای انجام فرمان خداوند می خواهیم مثلا نماز ظهر بخوانیم، البته همین که نیت مان از قلب مان بگذرد کافی است و نیازی به گفتن آن نداریم.

تکبیره الاحرام

در اول هر نمازمان و برای شروع نماز، بعد از نیت، گفتن «الله اکبر» با تلفظ صحیح عربی و پشت سر هم و نه به صورت جدا واجب است. هنگام گفتن «الله اکبر» باید بدن بدون هیچ حرکتی و آرام باشد و به قدری بلند «الله اکبر» بگوییم که خودمان صدای خودمان را بشنویم.

قیام (ایستادن)

هنگام گفتن «الله اکبر» (تکبیر) در اول نماز (تکبیره الاحرام) و پیش از رکوع رفتن باید کاملا و بدون حرکت و بدون به راست و چپ خم شدن بایستیم و واجب است که قبل از گفتن «الله اکبر» و بعد از گفتن آن نیز مقداری بایستیم تا اطمینان حاصل کنیم که در حالت ایستاده «الله اکبر» را گفته ایم.

قرائت

در رکعت اول و دوم نمازهای واجب یومیه که خواندن آن ها هر روز بر ما واجب است، ابتدا سوره ی حمد و سپس یک سوره ی کامل را باید بخوانیم. در رکعت سوم و چهارم هم می توانیم فقط یک بار با صدای آهسته سوره ی حمد را بخوانیم و یا می توانیم سه مرتبه ذکر تسبیحات اربعه «سُبحانَ اللهِ وَالحَمدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکبَر» را باز هم با صدای آهسته بگوییم، البته گفتن یک بار تسبیحات اربعه هم کافی است.

رکوع

در هر رکعت هر نمازی بعد از قرائت باید به مقداری که بتوانیم دست هایمان را روی زانوی خود بگذاریم خم شویم، این کار را رکوع می گویند. در رکوع اگر به همان مقدار که گفته شد خم بشویم ولی دست های مان را بر روی زانو نگذاریم اشکال ندارد. در رکوع یا می توانیم یک مرتبه «سُبحانَ رَبّیَ العَظیمِ وَ بِحَمدِه» بگوییم و یا سه مرتبه «سُبحانَ الله». بدن هنگام ذکر گفتن در رکوع باید آرام بگیرد.

دو سجده

در تمام نمازهای واجب و مستحب باید بعد از رکوع دو سجده به جا بیاوریم، به این صورت که پیشانی، کف هر دو دست، سر دو زانوی هر دو پا و سر دو انگشت بزرگ هر دو پا را بر زمین می گذاریم. توجه به این نکته مهم است که دو سجده با هم یک رکن به حساب می آیند و حتما باید دو سجده به جا بیاوریم، نه بیش تر و نه کم تر.  ذکر سجده می تواند یا سه مرتبه گفتن «سُبحانَ الله» باشد و یا یک مرتبه گفتن «سُبحانَ رَبّیَ الاَعلی وَ بِحَمدِه». در هنگام گفتن ذکر سجده بدن باید آرام و بدون حرکت باشد.

تشهد

بعد از سجده ی دوم در دومین رکعت تمامی نمازهای واجب، سومین رکعت نماز مغرب، و چهارمین رکعت نمازهای ظهر و عصر و عشا باید در حالی که بدن مان آرام گرفته است، تشهد نماز را بخوانیم. یعنی این ذکر را بگوییم: «اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ».

سلام

بعد از خواندن تشهد نماز در رکعت آخر هر نماز واجبی این ذکر را به عنوان سلام نماز می خوانیم: « اَلسَّلامُ عَلَیک اَیهَا النَّبِی وَ رَحْمَهُ اللَّه وَبَرَکاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللَّه الصّالِحینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکمْ وَ رَحْمَهُ اللَّه وَ بَرَکاتُهُ».

قنوت

قبل از انجام دادن رکوع در رکعت دوم، در تمامی نمازهای واجب و مستحب خود، قنوت را با گفتن هر ذکری که می خواهیم به شکلی که گفته می شود، انجام می دهیم. دست های مان را در مقابل صورت مان به صورتی که کف آن ها به سمت آسمان باشد و در کنار هم و به هم چسبیده قرار گرفته باشند، نگه می داریم و تمام انگشتان دو دست مان نیز به غیر از شست ها به هم چسبیده قرار می گیرند و ما هم در حین ذکر گفتن به کف دست های مان نگاه می کنیم.

روش صحیح نماز خواندن در آموزش نماز

در آموزش نماز آنچه که بسیار اهمیت دارد آموزش روش صحیح نماز خواندن می باشد که هم به انجام صحیح حرکات نماز مربوط می شود و هم به تلفظ صحیح کلمات و ذکرهای نماز، البته رعایت ترتیب در انجام حرکات و گفتن ذکرها هم در جای خودش جزء روش صحیح نماز خواندن به حساب می آید که در آموزش نماز باید آموزش داده شود؛ یعنی تمام کارهایی که در بالا گفته شد باید به ترتیب انجام شوند، مثلا هرگز نمی شود سوره را پیش از حمد بخوانیم پس ترتیب انجام اعمال در نماز بسیار مهم است.

یکی دیگر از مواردی که در مورد موضوع روش صحیح نماز خواندن در آموزش نماز باید مطرح شود، موالات در مورد اعمال و ذکرهای نماز می باشد، یعنی تمامی کارها و تمامی ذکرهایی که باید پشت سر هم باشند را بدون هیچ فاصله انداختنی به ترتیب درست، پشت سر هم انجام دهیم و به اندازه ای بین انجام آن ها فاصله نیندازیم که به نظر بیاید نماز نمی خوانیم.

آموزش نماز مغرب و عشا

اگر خواندن یک نماز چهار رکعتی را بلد باشیم می توانیم نماز دو رکعتی نماز صبح و نماز سه رکعتی نماز مغرب را هم به راحتی یاد بگیریم، پس در آموزش نماز برای آموزش نماز مغرب و عشا ابتدا باید آموزش نماز چهار رکعتی را به خوبی و به طور کامل داشته باشیم.

آموزش نماز چهار رکعتی

هر نماز چهار رکعتی از چهار رکعت تشکیل می شود که در زیر، هر کدام از رکعت ها آموزش داده می شود.

رکعت اول نماز چهار رکعتی

در رکعت اول نماز چهار رکعتی به ترتیب کارهای زیر را انجام می دهیم:

1- برای نمازی که قرار است بخوانیم نیت می کنیم. 2- بعد از نیت کردن، «الله اکبر» می گوییم و نماز خواندن را شروع می کنیم. 3- همان طور که ایستاده ایم ابتدا حمد و سپس یک سوره ی کامل را می خوانیم مثلا سوره ی توحید. 4- قیام متصل به رکوع (ایستادن پیش از به رکوع رفتن) را انجام می دهیم 5- رکوع را به جا می آوریم. 6- به سجده می رویم و دو سجده را انجام می دهیم. بعد از انجام دو سجده بدون آن که از حالت نماز خارج شویم از جای خود بلند می شویم و می ایستیم.

رکعت دوم نماز چهار رکعتی

رکعت دوم نماز را هم مثل رکعت اول نمازمان حمد و سوره را می خوانیم و قبل از این که به رکوع برویم؛ قنوت را به جا می آوریم، بعد از انجام قنوت به رکوع می رویم و پس از رکوع، دو سجده را انجام داده، می نشینیم و تشهد را می خوانیم. بعد از خواندن تشهد بدون آن که از حالت نماز خارج شویم از جای خود بلند می شویم و برای انجام رکعت سوم می ایستیم.

رکعت سوم نماز چهار رکعتی

در رکعت سوم نمازمان همان طور که در توضیحات قبل هم در آموزش نماز گفته شده است یا به  صورت آهسته فقط سوره ی حمد را می خوانیم و یا سه مرتبه تسبیحات اربعه «سُبحانَ اللهِ وَالحَمدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکبَر» را باز هم با صدای آهسته می خوانیم. و بعد از آن رکوع و سپس دو سجده را انجام می دهیم و با حفظ حالت نمازمان از جای خود بلند می شویم و برای انجام رکعت چهارم می ایستیم.

رکعت چهارم نماز چهار رکعتی

رکعت چهارم مثل رکعت سوم انجام می شود با این تفاوت که بعد از پایان سجده ی دوم همان طور در حالت نماز و روبه قبله ای که بودیم می نشینیم، ابتدا تشهد نماز را می خوانیم و بعد از آن سلام نماز را انجام می دهیم و نمازمان به پایان می رسد.

به این شکل خواندن یک نماز چهار رکعتی را یاد گرفتیم و آموزش نماز چهار رکعتی کامل می شود.

آموزش نماز صبح (نماز دو رکعتی)

نماز صبح که یک نماز دو رکعتی است مثل نماز چهار رکعتی می باشد، با این تفاوت که وقتی در رکعت دوم دو سجده را به جا آوردیم و بعد از انجام دو سجده تشهد را خواندیم، در همان حالت سلام نماز را هم می خوانیم و نمازمان تمام می شود.

آموزش نماز مغرب (نماز سه رکعتی)

نماز مغرب که دارای سه رکعت می باشد درست مثل نماز چهار رکعتی است با این تفاوت که تا سه رکعت اول آن را می خوانیم و در رکعت سوم بعد از خواندن دو سجده، همان طور در حالت نماز، رو به قبله می نشینیم و اول تشهد و بعد از آن سلام نماز را می خوانیم.

آموزش نماز برای کودکان

آموزش نماز برای کودکان در حقیقت از همان سنین پایین کودکی، همان دورانی که کودکان حتی صحبت کردن را هم یاد نگرفته اند و فقط می توانند کمی بنشینند و راه بروند شروع می شود، یعنی از همان زمانی که آن ها بزرگ ترهای خود را در حال نماز خواندن می بینند. بنابراین بی آن که ما و کودکان مان تلاش کنیم و کار خاصی را برای آموزش نماز انجام بدهیم فقط با عمل خود کودکان را به سمت نماز خواندن دعوت کرده ایم و در واقع قدم های اولیه ی آموزش نماز برای کودکان را خیلی خوب و محکم برداشته ایم، که البته اگر این نماز خواندن ما همچنان ادامه داشته باشد و با همراهی اعمال و رفتار صحیح و خوش ما پیش برود حتی تا دوران نوجوانی و جوانی فرزندان مان هم بر روی آن ها تأثیر گذار خواهد بود و به سمت نماز جذب شان خواهد کرد، پس پیش از آن که خود را برای آموزش نماز و یا آموزش هر آموزه ی دینی دیگری به فرزندان مان آماده کنیم بهتر است خودمان عاملی صادق برای آن آموزه ی دینی باشیم.

پس از الگوی عملی بودن برای کودکان در رابطه با آموزش نماز، تا پیش از رسیدن آن ها به سن تکلیف خیلی خوب است که آن ها را به وسیله ی شعر وداستان و نقاشی و حتی بازی با نماز آشنا کنیم تا در سن تکلیف برای یادگیری ذکرها و اعمال مربوط به نماز آمادگی کامل را داشته باشد.

منابع:

(1) حدیث شماره 3587 جلد دوم منتخب میزان الحکمه

(2) حدیث شماره 6522 جلد دوم منتخب میزان الحکمه

امیدواریم از این مقاله آموزش نماز  سایت مسترآموز نهایت استفاده را برده باشید.همچنین شما میتوانید از مقاله دعا برای شفای بیمار ، نماز شب اول قبر و آیت الکرسی استفاده نمایید.